woensdag 20 juli 2011

Geestelijke gezondheidsberichten uit de Vlaamse dagbladpers de afgelopen maand...

"Een eigen kamer, een tuintje, wat luxe. Dat geeft hoop, nieuwe kracht. Op den duur durven ze (de door Petry behandelde psychiatrische patiënten, n.v.d.r.) weer relaties aan te gaan en raken ze zo opnieuw geïntegreerd. Het is belangrijk dat de omgeving verandert, en niet zozeer de patiënt. Mensen kun je ook niet veranderen, tenzij je ze vergiftigt met pillen.(...) In onze benadering zijn we patiënten 'mensen' gaan noemen, en dat maakte alles meteen anders. Want bij een mens stuit je sowieso op een verleden, een levensverhaal. Een patiënt is ook veel meer dan patiënt. Hij heeft nog andere rollen: burger, zoon, broer, echtgenoot, vader. Er is geen enkele reden om ineens al die andere rollen weg te vegen. Ze geven juist aanknopingspunten voor heling"

(De Morgen, 20/07/2011, psychiater Detlef Petry over zijn meevoelende behandelmethode bij chronische patiënten in de psychiatrie.)

Detlef Petry in onze collectie:
Uitbehandeld, maar niet opgegeven : het persoonlijke verhaal van een psychiater over zijn patiënten / D. Petry. - Amsterdam : Ambo, 2011. - 207 p.
Voor zijn behandelmethode volgens het principe van 'rehabilitatie' en zijn jarenlange inspanningen voor chronische psychiatrische patiënten ontving psychiater Detlef Petry in 2001 de Ereprijs van het Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid. Na de NCRV-televisiedocumentaire 'Uitbehandeld, maar niet opgegeven' (2004) is er nu dit boek waarin Petry op persoonlijke wijze zijn behandelmethode uit de doeken doet. Die bestaat hieruit dat hij niet enkel naar de ziekteverschijnselen kijkt maar zich ook verdiept in het levensverhaal van zijn patiënten met als doel hen weer aan het leven te laten deelnemen. Een methode met succes toegepast in het Maastrichtse psychiatrisch ziekenhuis Vijverdal.


"Daarvoor moet je precieze cijfers kennen. De labeling zal waarschijnlijk wel terecht zijn, maar de behandeling komt vaak niet overeen met de ernst van het ziektebeeld. Je mag niet vergeten dat de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, de bijbel van de psychiatrie waarin alle psychische ziektebeelden netjes in categorieën zijn onderverdeeld, n.v.d.r.) steunt op observaties van een eeuw geleden in psychiatrische ziekenhuizen. Ziekenhuistypetjes dus. Als je die ziekenhuislabels gaat gebruiken in de algemene populatie blijkt echter dat ook heel veel normale mensen aan die symptomen voldoen. Dat betekent niet dat die labels verkeerd zijn. Nee. Iemand kan best symptomen hebben van een milde depressie, alleen heeft die daarom nog geen stoornis die behandeld moet worden. Het etiket klopt, maar er is geen behoefte aan zorg. Mensen zijn nu eenmaal zenuwachtig, somber, ze horen wel eens een stemmetje. Dat is la condition humaine, dat is de prijs die we betalen voor ons brein en onze complexe maatschappij.(...) Als je behalve het label ook zou nagaan of iemand zorg nodig heeft, gaan de cijfers een stuk naar beneden. Vaak weet iemand een mild psychisch probleem bijvoorbeeld te compenseren door een ruime vriendenkring. Probleem is dat in dat continuüm van normale stemmingswisselingen naar ernstige stoornissen de grens waarop je behandelt, te dicht bij het normale is gaan aanleunen. Er wordt te snel behandeld bij veeleer milde symptomen."   

(De Morgen, 13/07/2011, de Nederlandse psychiater Jim van Os over 'overlabeling' en de permanente crisis in de psychiatrie als gevolg van de hiaten in onze kennis over de relatie tussen geest en brein.)

Jim van Os in onze collectie:  
De nieuwe psychose / J. van Os. - Utrecht : Trimbos-instituut, 2003. - 45 p. 
Op de jaarlijkse Trimbos-lezing (2003) verdedigde psychiater Jim van Os de stelling dat het begrip schizofrenie verkeerd of schadelijk is. Hij bepleitte het gebruik van het begrip 'de nieuwe psychose': psychose als een continueren van ervaringen, en niet enkel als biomedisch begrip.


"Als we dan toch met ons allen inconvenient truths zitten te debiteren. Vanaf een bepaald moment levert streven naar nog meer welvaart geen objectieve voordelen meer op. Mensen in uitzonderlijk rijke landen worden niet ouder, ze zijn niet gezonder, en ze zijn niet gelukkiger dan hun lotgenoten in landen die slechts een beetje rijk zijn. Wel zie je dat het aantal angststoornissen, burn-outs en depressies sterk gaat toenemen. Je zou toch verwachten dat dit een enorm krachtige politieke hefboom wordt? Dat dit volk eensgezind opstaat, rijk en arm tezamen, en roept: 'Zo kan het niet verder.' Depressie is geen ziekte die alleen bij armen, allochtonen of Walen voorkomt, die je dan kan culpabiliseren: 'Neem je verantwoordelijkheid, dan zou je niet in de problemen zitten.' Ik alleen al ken drie familieleden en vier vrienden die eronder hebben geleden, van wie er één nu niet meer is. En toch zie je dat depressies alleen politiek vertaald worden in termen van opvang en verzorging van zieken. Ziek worden zelf staat buiten de politieke orde."      

(De Standaard, 11/06/2011, schrijver Tom Naegels in zijn column bij het bericht dat, volgens recent sociologisch onderzoek, Belgen vandaag tweemaal zoveel kans lopen op een depressie dan veertig jaar geleden.)


"Daarom is het spijtig dat veel mensen in de externe wereld leven. Gebeurt er iets, dan zoeken ze al snel een verklaring in de buitenwereld. Bijvoorbeeld: ik voel me niet goed en dat heeft te maken met wat er op mijn werk gebeurt. Nu hebben we ook nog de virtuele wereld: computers, games. Het is kenmerkend voor onze tijdgeest dat velen het contact met hun innerlijke wereld verliezen. Terwijl er ook in jezelf een burgeroorlog kan woeden die een bron van lijden is."

(De Morgen, 03/06/2011, psychiater-psychoanalyticus Marc Hebbrecht over de droom als foto van hoe onze innerlijke wereld eraan toe is.)

Marc Hebbrecht in onze collectie:
De droom : verkenning van een grensgebied / M. Hebbrecht. - Utrecht : De Tijdstroom, 2010. - 207 p.
De auteur beschrijft hoe het dromen verloopt bij depressies, bij verslaving aan alcohol of drugs en het afkicken daarvan, bij bepaalde ziektebeelden en bij het gebruik van medicijnen. In het boek wordt de droom benaderd vanuit historisch, cultureel, neurowetenschappelijk, psychoanalytisch en psychiatrisch perspectief.

vrijdag 1 juli 2011

Profiel van een steeds groeiende groep cgg-gebruikers...

Tussen de vele korte berichten in het juninummer van Zorgwijzer, het papieren magazine van Zorgnet Vlaanderen, viel ook wat geestelijk gezondheidsnieuws te rapen. In een kort bericht getiteld 'Meer mensen krijgen hulp in centra geestelijke gezondheidszorg' stond onder meer het volgende te lezen: 
"In 2010 kregen 52.730 mensen hulp in een centrum voor geestelijke gezondheidszorg (cgg). Dat is iets meer dan in 2009 (toen nog 51.375) en het derde jaar op rij dat het aantal cliënten stijgt. Dat blijkt uit de nieuwe cijfers die het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid bekendmaakte over de cgg’s in 2010.
De meeste cliënten van een cgg zijn tussen de 18 en de 59 jaar (67%), het aandeel zestigplussers blijft beperkt (8%). Bij mannen komen problemen met verslavingen op de 2de plaats, vrouwen hebben daarentegen meer te kampen met interactieproblemen en verwerkingsproblemen. Bij de groep jongens tot 17 jaar zijn gedragsstoornissen de vaakst voorkomende reden om naar een cgg te gaan. Meer dan 1 op de 4 jongeren (27 %) wordt naar het cgg doorverwezen vanuit het onderwijs.
Hoewel de wachttijd tot het eerste intakegesprek meestal meevalt, blijft de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de centra een belangrijk aandachtspunt. 65% van de cliënten heeft in 2010 minder dan 1 maand moeten wachten op een eerste gesprek. In 2009 was dat nog 70%. Nog eens 18% moest tussen 1 en 2 maanden wachten op een intakegesprek in 2010 (in 2009: 17%)."


Ook in de collectie van ons documentatiecentrum zijn een reeks rapporten en tijdschriftartikelen gewijd aan de (werking van de) cgg's opspoorbaar, raadpleegbaar en uitleenbaar...

Indien de therapeutische vrijheid u lief is, neem dan het concept behandelplan ernstig
Tijdschrift Klinische Psychologie
Vol. 39, nr. 3, blz. 147-152
2009
Deze bijdrage munt uit door een genuanceerde en heldere zienswijze van de noodzaak van behandelplannen in de tweedelijns ggz.

Eigen-Kracht Conferenties: krachtige nieuwkomer binnen de GGZ? De burger en de professionele hulpverlener
Psyche
Vol. 21, nr. 4, blz. 8-10
2009
Bedoeling van de Eigen-Kracht Conferenties is om alle belangrijke personen rond een cliënt en zijn gezin samen te brengen om een plan uit te werken. In zo'n plan staat wat de familie zelf zal doen aan de hand van de 'eigen krachten' die ze wil inzetten en die waarvoor ze een beroep wil doen op professionele hulp. De aanpak en werking ervan in Vlaanderen komt aan bod in dit artikel.

De ambulante hulpverlening voor volwassen forensisch-psychiatrische patiënten door de centra voor geestelijke gezondheidszorg
Federatie van Diensten voor Geestelijke Gezondheidszorg, Verbond der Verzorgingsinstellingen
30 p.
2008
Deze tekst heeft als opzet om de bijdrage te omschrijven van de centra voor geestelijke gezondheidszorg in de begeleiding en behandeling van meerderjarige forensisch-psychiatrische patiënten. Door het beschrijven van een aantal zorginhoudelijke en zorgorganisatorische aspecten wordt een aanzet gegeven tot een concretisering van het aanbod van de cgg in het kader van een zorgtraject voor de doelgroep van de volwassen forensisch-psychiatrische patiënten.

De Centra Geestelijke Gezondheidszorg binnenstebuiten gekeerd: bespreking van het rapport ‘Getrapte zorg voor personen met depressie’ in de Centra Geestelijke Gezondheidszorg
Tijdschrift Klinische Psychologie
Vol. 38, nr. 4, blz. 227-234
2008
In dit artikel wordt een grondige doorlichting van de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen aan de hand van het rapport 'Getrapte zorg' over de aanpak van depressie in de West-Vlaamse Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg beschreven.

Getrapte zorg voor personen met depressie in de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg: analyse, evaluatie en optimalisering van het zorgaanbod. Syntheseverslag juli 2007
Everaert, S., Scheerder, G., Coster, I. De en Audenhove, C. Van
47 p.
2007
De doelstelling van dit onderzoek is om het zorgaanbod voor personen met depressie te optimaliseren door de principes van getrapte zorg of stepped care in de centra voor geestelijke gezondheidszorg te introduceren.

Beschermende hulpverlening bij vermoeden van kindermishandeling in een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg
Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie
Vol. 31, nr. 1, blz. 2-20
2006
De auteur werkte een aantal indicatiestellingsprincipes uit om beter gedifferentieerd te kunnen interveniëren in situaties van een vermoeden van kindermishandeling vanuit de context van een centrum voor geestelijke gezondheidszorg.

Zelfmoordpreventie in een CGG-project: nieuwe website ondersteunt alle betrokkenen
Psyche
Vol. 18, nr. 3, blz. 14-16
2006
De stand van zaken van het 10 jaar geleden opgestarte project ‘Zelfmoordpreventie’ dat zich tot doel stelt zelfmoordpreventie op een professionele manier te ontwikkelen en uit te voeren vanuit de cgg wordt weergegeven. Er wordt kort stilgestaan bij de nieuwe website.

Psychiatrische instellingen, centra voor geestelijke gezondheidszorg, PVT's en de tandheelkunde
Psychiatrie en Verpleging
Vol. 78, nr. 2, blz. 99-106
2002
Dit artikel is gewijd aan de tandheelkundige problematiek bij de behandeling van patiënten uit psychiatrische klinieken en centra voor geestelijke gezondheidszorg.

Het Vlaams Decreet voor integrale kwaliteitszorg in de verzorgingsvoorziening. Rapport aan het Vlaams Parlement
Buytaert, E., Valepyn, P., Segbroek, L. Van, Dekind, H. en Janssens, P.
98 p.
2002
Rapport over de implementatie van het Vlaamse kwaliteitsdecreet voor de verzorgingsvoorzieningen tot de situatie eind 2002. In drie grote delen worden die verzorgingssectoren voorgesteld die reeds actief werken met het Vlaams kwaliteitsdecreet: de algemene ziekenhuizen, de psychiatrische ziekenhuizen en de centra geestelijke gezondheidszorg.