"Ik wil laten zien dat er ook een ander soort pedofielen bestaat dan de kindermisbruikers die wij steeds op het journaal zien."

"Ik ben bereid te aanvaarden dat pedofielen er zelf niets aan kunnen doen dat ze pedofiel zijn. Dan kun je ze eigenlijk ook niet uitsluiten van de samenleving. En dat gebeurt nu wel." Aan het woord is Ted van Lieshout, met zes Zilveren en één Gouden Griffel een van de topspelers van de Nederlandstalige kinder- en jeugdliteratuur. Onlangs schudde deze Nederlandse jeugdboekenschrijver zijn eerste roman voor volwassenen uit de pen. Het boek, gebaseerd op Lieshouts eigen jeugdervaringen, heet 'Mijn meneer' en vertelt over de relatie tussen een kind van elf en een 'ontzettend aardige meneer'. Die 'meneer' bleek een pedofiel en hun vriendschap bijgevolg van verregaande aard.

Bijzonder is dat Van Lieshout het ganse verhaal doet door de ogen van het elfjarige jongentje Tedje (zelfs de coverplaat is er een uit Van Lieshouts persoonlijke archief). In een interview met een Vlaams dagblad wordt dit vertelperspectief als volgt beargumenteerd: "Vanuit een onschuldig kind van elf verteld kán het geen ordinair boek worden. Dan kán het niet vulgair zijn. Er zitten geen denkbeelden in die niet horen bij een kind. Nergens wilde ik, zoals andere schrijvers doen, laten doorschemeren dat ik intelligenter ben dan de persoon die ik beschrijf. Dat ik al dertig jaar kinderboekenschrijver ben heeft me daarbij natuurlijk zeer geholpen. Ik kan mij verplaatsten in een kind en ik kan dat een heel boek volhouden."
Op de vraag of er in zijn geval sprake was van misbruik staat de schrijver er in datzelfde gesprek op dat het zijn vrijheid is om daarover te beslissen: "Seksuele gevoelens van kinderen moeten niet betrokken worden in deze discussie. Dan geef je kinderen tot op zekere hoogte mede de schuld. Volwassenen zijn altijd verantwoordelijk. Je kunt kinderen nooit verwijten dat ze seksuele wezens zijn. Ik was er niet aan toe dat andere mensen, de 'meneer' in dit geval, erachter zouden komen dat ik seksuele opwinding ervoer. Daar schaamde ik me heel erg voor."
Voor Ted van Lieshout is het van bijkomend belang of die 'meneer' zich in zijn boek zou herkennen. Daarbij voegt de gevierde schrijver de hoop dat voornamelijk ouders van misbruikte kinderen het boek zouden lezen: "En dat ze dan denken: het hoeft niet zo te zijn dat het leven van mijn kind mislukt of kapot is. Mijn kind kan toch gelukkig worden. Als de reactie uit de samenleving zo is als nu, zo hysterisch, dan wordt het trauma juist groter. Soms is er zelfs geen probleem tijdens de relatie, maar begint het trauma pas als het uitkomt, als andere mensen erachter komen."
Binnenkort kan je in onze bibliotheek terecht voor dit op het eerste gezicht toch wel heel ongewone boek over pedofilie. Ondertussen kunnen geïntersseerde lezers zich laven aan...

Tijger, tijger
Margaux Fragoso
2011, De Bezige Bij (Amsterdam), 413 p.

In dit boek beschrijft Margaux Fragoso haar vijftien jaar durende relatie met een pedofiele man. Margaux ontmoet Peter, een getrouwde man met twee zoontjes, bij een zwembad als ze zeven jaar oud is, hij is er eenenvijftig. Margaux zelf is kind van een labiele moeder en een alcoholische, agressieve vader. Ze hunkert naar genegenheid en al gauw brengt ze heel veel tijd met Peter door waardoor hij langzaam haar vertrouwen wint. Gebruikmakend van haar dagboeken, brieven en foto's en die van haar belager tracht Fragoso zowel het geraffineerde, manipulerende gedrag van de pedofiele Peter als dat van haarzelf te beschrijven.

De oorverdovende stilte. Omtrent pedofilie: het gepolariseerde debat voorbij
John Humblet
2007, Garant (Antwerpen/Apeldoorn), 135 p.

In dit boek wordt gezocht naar de etymologie van het begrip 'pedofilie'. De auteur toont het risico dat besloten ligt in de actuele, verengde, negatieve betekenis van het begrip 'pedofilie'. Tegelijk toont hij hoe bepaalde tegenbewegingen de risico's van pedofilie ontkennen. In de schaduw van schandelijke pedoseksuele misbruiken en de ongenuanceerde roep om liberalisering dreigt heel de lichamelijke en seksuele sfeer tussen ouders en kinderen in de taboesfeer te raken. Achtergronden en uitwegen voor dit dilemma worden in deze uitgave besproken.

Het profiel van de pedoseksueel: een sociologische benadering
Gert Vermeulen, Paul Ponsaers en An Verlinden
2003, Maklu (Antwerpen/Apeldoorn), 258 p.

Aan de hand van een analyse van 'Child Focus' en gerechtelijke dossiers in de vijf grootste gerechtelijke arrondissementen van het land, aangevuld met interviews en rondetafelgesprekken met bevoorrechte getuigen en literatuuronderzoek, schetsen de onderzoekers een zo adequaat mogelijk beeld van pedoseksuele misdrijfplegers in België.


Ook in onze tijdschriftencollectie valt er onder het trefwoord 'pedofilie' heel wat te rapen. Dit zijn onze vier meest recent ontsloten tijdschriftartikels:

Jules Mulder: pedofilie is geen keuze (C. van Tongeren)

PsychoPraktijk (2012) - Vol. 4, nr. 1, blz. 8-11

Mannen in het schemergebied (H. Kooijman)

Psy (2011) - Vol. 15, nr. 7, blz. 6-8

Mannen moeten voorzichtig zijn: over emoties en aanrakingen in voorzieningen voor jonge kinderen (J. Peeters)

Welwijs (2011)- Vol. 22, nr. 3, blz. 3-5

Na de schok: scholen om te schuilen. Hoe zoek is het vertrouwen? (s.n.)

Klasse (2010) - nr. 203, maart, blz. 10-11

Angstvisioenen over een naderende superstorm...

Na 'Simple Simon', over een jongen met Asperger en de onvoorwaardelijke vriendschap met zijn broer; de onverzadigbare seksverslaafde Brandon Sullivan in 'Shame' en de bizarre driehoeksverhouding Freud-Jung-Spielrein in 'A Dangerous Method', loopt vanaf deze week de prent 'Take Shelter' in het roodpluchen van de Vlaamse bioscoopzalen. Opnieuw een film die een aantal geestelijke gezondheidsthema's opraapt. In dit reeds verschillende malen bekroonde verhaal speelt de Amerikaanse acteur Michael Shannon de rol van Curtis LaForche. Deze man is als de dood dat hem hetzelfde lot beschoren is als zijn schizofrene moeder die op jonge leeftijd in een psychiatrische instelling belandde. VRT-filmrecensent Ward Verrijcken was danig onder de indruk: "'Take Shelter' is een bevreemdende studie van hoe krachtig en tegelijk verraderlijk het menselijke brein kan zijn. Curtis beseft aanvankelijk goed genoeg dat hij gegijzeld wordt door z’n eigen psychoses, maar toch kan hij er niet tegen vechten. Hij vindt het ook heel moeilijk om hulp te vragen, en wanneer hij toch bij een goedmenende, maar inefficiënte therapeut terecht komt, haalt dat weinig uit. (Hier geven de filmmakers ook even kritiek op het slecht georganiseerde Amerikaanse gezondheidssysteem, zonder evenwel aan het preken te slaan.)(...) We worden verondersteld te aanvaarden wat Curtis voelt en vreest zonder dat daar een grootse catharsis op volgt die zijn mentale staat ‘oplost’. Wat vooral heel duidelijk wordt, is het isolement waarin patiënten met zulke psychoses terecht komen."
De vier meest recente boekuitgaven die in onze bibliotheek het trefwoord 'psychose' kregen opgeplakt en kunnen worden uitgeleend, heten...

Het blauwe kind
Henry Bauchau
2011, De Bezige Bij (Antwerpen), 383 p.

Henry Bauchau, romanschrijver, dramaturg en psychoanalyticus, vertelt het verhaal van Orion, een psychotische jongeman, die met zijn gewelduitbarstingen zijn omgeving de stuipen op het lijf jaagt maar dankzij zijn artistieke talent aan het eind van het boek toch nog goed terechtkomt. Gemodelleerd naar een van Bauchaus vroegere patiënten heeft Orions stoornis te maken met de hartoperaties die hij als kleuter onderging. Sinds die traumatische ervaringen krijgt de jongen het woord 'ik' niet meer over de lippen, spreekt hij voortdurend in de derde persoon en ziet hij constant paarden door de straten galopperen. Door zijn creativiteit te stimuleren haalt zijn therapeute, de jongeman uit zijn psychische ellende.


MKT+: Individualisiertes Metakognitives Therapieprogramm für Menschen mit Psychose
Steffen Moritz, Ruth Veckenstedt, Sarah Randjbar en Francesca Vitzthum
2011, Springer (New York/Dordrecht/Heidelberg/London), 177 p. + cd + therapiebladen

Het 'Individualisiertes Metakognitives Therapieprogramm' (MKT+) is een behandelmethode voor mensen met psychose waarin gedragstherapeutische technieken bij schizofreniebehandeling met nieuwe bevindingen uit de cognitieve gedragsherapie met elkaar worden gecombineerd. Bedoeling is om schizofrene patiënten te stimuleren hun denkfouten, die doorgaans ontstaan als gevolg van de dikwijls voorkomende waansymptomen, te erkennen om ze tenslotte uit te schakelen. Dit therapieboek bevat, naast 250 bijgeleverde therapiebladen, een cd waarop werkmateriaal staat verzameld die in het kader van het therapieprogramma MKT+ nuttig kan zijn. Verder zijn heel wat creatieve oefeningen, voorbeelden, evaluatie-instrumenten en een stand van zaken in het cognitief onderzoek naar schizofrenie opgenomen.

Hersenspinsels: waarom we dingen zien, horen en denken die er niet zijn
André Aleman
2011, Atlas (Amsterdam/Antwerpen), tweede druk, 222 p.

Volgens André Aleman, hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie in Groningen, bestaat er geen scherp onderscheid tussen gezond en gek. Hij spreekt over een continuüm waarbij ook gezonde mensen hallucinaties of wanen kunnen hebben. Wel is er een overgang van normaliteit via schizotypie naar schizofrenie. Aan de hand van beroemde en klassieke experimenten legt Aleman de werking van de hersenen op het gebied van onze waarneming uit. Zo meent hij dat er wellicht iets mis gaat in onze hersenen ter hoogte van de plek waar oude van nieuwe informatie wordt gescheiden en dat deze foutieve verwerking waarnemingen tot hallucinaties en denkstoornissen tot wanen doet leiden. De auteur doet ook een aanzet tot therapeutische interventies bij cognitieve stoornissen.

Psychosis and spirituality: consilidating the new paradigm
Isabel Clarke
2010, Wiley-Blackwell (Malden), second edition, 304 p.

De auteur brengt teksten samen die het verband verkennen tussen de beleving van psychose en spiritualiteit. Zowel de neuropsychologie van religieuze ervaringen als filosofische overwegingen bij de discontinuïteitshypothese zijn aspecten van dit verband die in deze uitgave worden behandeld. Verder is er aandacht voor onderzoeksresultaten en klinische implicaties zoals leren omgaan met stemmen.