Angstvisioenen over een naderende superstorm...

Na 'Simple Simon', over een jongen met Asperger en de onvoorwaardelijke vriendschap met zijn broer; de onverzadigbare seksverslaafde Brandon Sullivan in 'Shame' en de bizarre driehoeksverhouding Freud-Jung-Spielrein in 'A Dangerous Method', loopt vanaf deze week de prent 'Take Shelter' in het roodpluchen van de Vlaamse bioscoopzalen. Opnieuw een film die een aantal geestelijke gezondheidsthema's opraapt. In dit reeds verschillende malen bekroonde verhaal speelt de Amerikaanse acteur Michael Shannon de rol van Curtis LaForche. Deze man is als de dood dat hem hetzelfde lot beschoren is als zijn schizofrene moeder die op jonge leeftijd in een psychiatrische instelling belandde. VRT-filmrecensent Ward Verrijcken was danig onder de indruk: "'Take Shelter' is een bevreemdende studie van hoe krachtig en tegelijk verraderlijk het menselijke brein kan zijn. Curtis beseft aanvankelijk goed genoeg dat hij gegijzeld wordt door z’n eigen psychoses, maar toch kan hij er niet tegen vechten. Hij vindt het ook heel moeilijk om hulp te vragen, en wanneer hij toch bij een goedmenende, maar inefficiënte therapeut terecht komt, haalt dat weinig uit. (Hier geven de filmmakers ook even kritiek op het slecht georganiseerde Amerikaanse gezondheidssysteem, zonder evenwel aan het preken te slaan.)(...) We worden verondersteld te aanvaarden wat Curtis voelt en vreest zonder dat daar een grootse catharsis op volgt die zijn mentale staat ‘oplost’. Wat vooral heel duidelijk wordt, is het isolement waarin patiënten met zulke psychoses terecht komen."
De vier meest recente boekuitgaven die in onze bibliotheek het trefwoord 'psychose' kregen opgeplakt en kunnen worden uitgeleend, heten...

Het blauwe kind
Henry Bauchau
2011, De Bezige Bij (Antwerpen), 383 p.

Henry Bauchau, romanschrijver, dramaturg en psychoanalyticus, vertelt het verhaal van Orion, een psychotische jongeman, die met zijn gewelduitbarstingen zijn omgeving de stuipen op het lijf jaagt maar dankzij zijn artistieke talent aan het eind van het boek toch nog goed terechtkomt. Gemodelleerd naar een van Bauchaus vroegere patiënten heeft Orions stoornis te maken met de hartoperaties die hij als kleuter onderging. Sinds die traumatische ervaringen krijgt de jongen het woord 'ik' niet meer over de lippen, spreekt hij voortdurend in de derde persoon en ziet hij constant paarden door de straten galopperen. Door zijn creativiteit te stimuleren haalt zijn therapeute, de jongeman uit zijn psychische ellende.


MKT+: Individualisiertes Metakognitives Therapieprogramm für Menschen mit Psychose
Steffen Moritz, Ruth Veckenstedt, Sarah Randjbar en Francesca Vitzthum
2011, Springer (New York/Dordrecht/Heidelberg/London), 177 p. + cd + therapiebladen

Het 'Individualisiertes Metakognitives Therapieprogramm' (MKT+) is een behandelmethode voor mensen met psychose waarin gedragstherapeutische technieken bij schizofreniebehandeling met nieuwe bevindingen uit de cognitieve gedragsherapie met elkaar worden gecombineerd. Bedoeling is om schizofrene patiënten te stimuleren hun denkfouten, die doorgaans ontstaan als gevolg van de dikwijls voorkomende waansymptomen, te erkennen om ze tenslotte uit te schakelen. Dit therapieboek bevat, naast 250 bijgeleverde therapiebladen, een cd waarop werkmateriaal staat verzameld die in het kader van het therapieprogramma MKT+ nuttig kan zijn. Verder zijn heel wat creatieve oefeningen, voorbeelden, evaluatie-instrumenten en een stand van zaken in het cognitief onderzoek naar schizofrenie opgenomen.

Hersenspinsels: waarom we dingen zien, horen en denken die er niet zijn
André Aleman
2011, Atlas (Amsterdam/Antwerpen), tweede druk, 222 p.

Volgens André Aleman, hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie in Groningen, bestaat er geen scherp onderscheid tussen gezond en gek. Hij spreekt over een continuüm waarbij ook gezonde mensen hallucinaties of wanen kunnen hebben. Wel is er een overgang van normaliteit via schizotypie naar schizofrenie. Aan de hand van beroemde en klassieke experimenten legt Aleman de werking van de hersenen op het gebied van onze waarneming uit. Zo meent hij dat er wellicht iets mis gaat in onze hersenen ter hoogte van de plek waar oude van nieuwe informatie wordt gescheiden en dat deze foutieve verwerking waarnemingen tot hallucinaties en denkstoornissen tot wanen doet leiden. De auteur doet ook een aanzet tot therapeutische interventies bij cognitieve stoornissen.

Psychosis and spirituality: consilidating the new paradigm
Isabel Clarke
2010, Wiley-Blackwell (Malden), second edition, 304 p.

De auteur brengt teksten samen die het verband verkennen tussen de beleving van psychose en spiritualiteit. Zowel de neuropsychologie van religieuze ervaringen als filosofische overwegingen bij de discontinuïteitshypothese zijn aspecten van dit verband die in deze uitgave worden behandeld. Verder is er aandacht voor onderzoeksresultaten en klinische implicaties zoals leren omgaan met stemmen.